INFO ANTIFA (Euskal Herria)

Koldo Tellitu

Bai, antifaxismoa adierazpen politiko konplexu eta plurala da, bere burua antifaxistatzat aitortzen duten eragile, lurralde, garai, tradizio ideologiko, balio eta proiektu sozialen kopuru eta aniztasunagatik —askotan kontraesankorrak, are bateraezinak—. Denboran eta espazioan aldatu egin da, eta bere definizioa aktoreen eta faxismoarekin izan duen harreman dinamikoaren arabera eraldatu da.

Bai, faxismoa antifaxismoa baino lehenago sortu zen eta XX. mendearen hasieran Europan garrantzi handiko mugimendu politiko izatera heldu zen, historian oso gutxitan ikusitako errepresio eta jazarpen mailak eraginez. Faxismoaren tropelien aurrean erantzun herrikoia sortu zen, antifaxismo izenez ezagutzen hasi zena: aurretiazko doktrinarik gabeko mugimendu bat, etengabe eraikitzen ari zena, izaera desberdineko erakunde politikoen arteko elkargune eta lankidetzarako gune bat, beren nortasuna galdu gabe, autoritarismoari eta errepresio faxistari aurka egiteko borrokan batera ari zirenak.

Lehen antifaxismo honetan Nazioarteko Brigadak, erresistentzia frantsesa eta italiarra, jugoslaviar partisanoak eta abar aitortzen ditugu. Antifaxismo horretan komunistek paper garrantzitsua bete zuten, faxistek beren etsai nagusitzat hartzen baitzituzten. Baina antifaxismoak ekartzen zuen etorkizuneko promesa hori Bigarren Mundu Gerraren ondoren mito-mota bilakatzen hasi zen, eta antifaxismoa bere eduki iraultzaile eta gizarte-eraldaketakoaz hustuz joan zen; azken batean, bere dimentsio historikotik urrunduz, eta merchandising kapitalista aseezinak merkantilizatu – Che Guevara – ere egin zuelarik. XX. mendearen hasierako faxisten gehiegikerietatik denboran urruntzeak, antifaxismoaren protagonista nagusiak desagertzeak eta faxismoa zuzenean ezagutu ez duen belaunaldi baten agerpenak prozesu hau erraztu zuten.

Antifaxismoaren eduki iraultzailea husteko prozesu honetan demokrazia liberalek ere lagundu dute, bere jatorriak eta faxismoaren aurkako borroka garatu zen testuinguru politiko, sozial eta kulturalak ezabatzen dituen narratiba bat inposatuz. Narratiba horretan komunismoa faxismoarekin truka daitekeen zerbait bezala aurkezten da, eta merkatu-gizartearen eta demokrazia horien aurkako kritikari guztiak etsai totalitario gisa irudikatzen dira.

Eta hortik kontzeptua bereganatu eta berriz esanguratzea urrats bakarrera zegoen, eta urrats hori eman du EAJk, Aitor Estebanen bidez, benetako antifaxismoaren balioak ordezkatzen dituela esanez eta indarkeria erabiltzen dituztenak antifaxismotik kanpo utziz. Ez dut ukatuko alderdi abertzalearen tradizio antifaxista, baina beraiek izan daitezela benetako antifaxismoa zer den definitu nahi dutenak — esamolde politiko konplexua eta plurala, esan dudan bezala — harrokeria neurrigabea iruditzen zait. 

Baina, gehiegizko harrokeriatik haratago, kezkagarria iruditzen zait EAJ mugimendu horretan murgilduta egotea, antifaxismoaren esanahia alderantzikatu nahi duena, demokrazia instituzional liberalaren sinonimo bihurtuz, inolako karga iraultzailerik gabe. EAJk ahaztu egiten du antifaxismoa borroka ezberdinen erdian egon dela, dagoela eta egongo dela, bai langile-mugimenduaren, bai feminismoaren, ekologismoaren eta arrazismoaren aurkako borrokaren erdian. 

EAJk proposatzen duen antifaxismoaren errebisionismoak — demokrazia liberalen botere instituzionalen ekintzara mugatuz — antifaxismoa bera suntsitzea ere eragin dezake, are gehiago gaur egungoa bezalako testuinguru batean, eskuin muturraren gorakada nazioarteko mailan hain nabarmena denean.